kij

1. pot. Bez kija ani przystąp; nie podchodź, nie przystąp bez kija «powiedzenie charakteryzujące kogoś jako nieprzystępnego, wyniosłego lub złoszczącego się, poirytowanego»: (...) gospodarze, ho, ho, bez kija nie podchodź. Nie cierpię ich, na każdym kroku podkreślają swoją wyższość. M. Nurowska, Kochanek.

2. posp. Kij, kit (ci, jej itp.) w oko; kij, kit (ci, jej itp.) w ucho «wyrażenia odzwierciedlające negatywny, lekceważący stosunek do osoby, która nie spełniła pewnych oczekiwań»: Wstałem i powiedziałem: – Przepraszam. – Kit ci w oko z twoimi przeprosinami – powiedział Żorż. T. Różewicz, Opowiadania.

3. pot. (Ktoś) chodzi, stoi itp. jakby kij połknął «(ktoś) porusza się, stoi itp. nienaturalnie, sztywno»: A Januszek nic, Januszek dalej tak stoi, jakby kij połknął, i wzrok ma wpatrzony w podłogę. S. Łubiński, Ballada.

4. pot. Nie kijem go, to pałką «powiedzenie mówiące, że jeśli nie można osiągnąć czegoś w jakiś sposób, to należy zastosować inny, skuteczniejszy»

5. pot. Nie można, trudno kogoś do czegoś kijem napędzić «kogoś trudno do czegoś zmusić»

6. pot. Nie w kij dmuchał «z podziwem o czymś ważnym, isotnym; to nie byle co»: Bo żeby wejść na komin wysokości przeszło stu metrów i zatknąć tam sztandar tak, aby nikt nie przyłapał – to nie w kij dmuchał robota! I. Newerly, Pamiątka.

7. Wetknąć, wsadzić, włożyć kij w mrowisko «celowo lub niechcący wywołać zamieszanie, konflikt w już skłóconym środowisku»: To nie jest tak, że żyjemy w spokojnym społeczeństwie, w którym wszyscy się kochają i tylko my wsadzamy kij w mrowisko! Żyjemy w kraju, gdzie toczy się walka ideologiczna o losy kobiet. Cosm 4/2000. Wiem, że tym filmem wkładam w środowisko twórcze kij w mrowisko (...). Życie 05/05/1998.

Coś wisi na kimś jak na kiju zob. wisieć 1.

Kij jest (był, będzie) w robocie zob. robota 2.

Metoda kija i marchewki zob. metoda 1.

Moczyć kij (w wodzie) zob. moczyć.

Zawracanie kijem Wisły zob. zawracanie 2.